Kwestia reprezentacji narodowej w mediach jest sprawą szeroką i kontrowersyjną.
W publikacji, która prowadzi do tej dyskusji, Chris Baker omawia głównie problem reprezentacji mniejszości w mediach amerykańskich, skupia się na rasiźmie wypływającym ze społecznej niechęci. Baker zauważa iż w mediach sposób przedstawiania Afroamerykanów i Azjatówstawia ich w pozycji społecznego problemu, jako element obcy w społeczeństwie, odpowiadający za brak "czystości rasowej".
Stereotypowe myślenie o różnych mniejszościach bywa bardzo krzywdzące, a niestety ludzie mają tendencję do poddawania się raczej obrazowi negatywnemu, jako tych "obcych", więc i gorszych. W sprawach narodowościowych istotną rolę odgrywa historia. Obraz konkretnych nacji często poddawany jest w mediach negatywnej lub pozytywnej propagandzie. Takie postępowanie często ma podłoże polityczne lub stawia na pierwszym miejscu interes narodowy kosztem reprezentacji innego narodu.
Zdaniem badaczy brytyjskich studiów kulturowych, stereotypy w mediach niekoniecznie pokazują rzeczywisty stosunek społeczny do konkretnej grupy lecz także samoistnie, na własne potrzeby kreują jej wizerunek.
Chciałabym skupić się w tym wpisie na temacie reprezentacji Polaków w mediach amerykańskich oraz zachodnioeuropejskich na dwóch przykładach. W zagranicznych mediach motyw Polaka, stereotypowy, często powraca w niezmienionej formie, jest dla odbiorcy czytelnym synonimem pewnych cech.
Specyficznym przykładem będzie tutaj reprezentacja Polaków w mediach amerykańskich. W Stanach Zjednoczonych jednym z najstarszych zakorzenionych żartów są tak zwane "Polish jokes", dowcipy, które przestawiają Polaków jako głupców. W artykule na ten temat na Wikipedii możemy dowiedzieć się co na temat tego zjawiska pisała Christie Davies w "The mirth of nation". Najbardziej rozpowszechnioną hipotezą jest to iż "polskie dowcipy" zostały rozpowszechnione w Ameryce przez niemieckich imigrantów po wojnie. Davies zauważa jednak że problem Polish jokes dotyczy wyłącznie Nowego Świata co wykluczałoby korzenie europejskie gdzie takiego stereotypu Polaka brak.
Gran Torino - stereotypowe przedstawienie Polaków w mediah amerykańskich
W amerykańskim filmie z 2009 roku w reżyserii Clinta Eatwooda, główny bohater, Walt Kowalski, o polskim pochodzeniu, jest osobą bardzo negatywnie nastawioną do kwestii imigrantów, "obcych". Obraca się w środowisku swoich znajomych, którzy również podzielają jego niechęć. Stąd sam Walt jako potomek polskich przybyszów jest obrzucany obelgami przez znajomych i nazywany obraźliwie mianem "Polack".
Mam wrażenie iż w mediach amerykańskich raczej nie próbuje się poprawić wizerunku Polaków, podejmuje się raczej starania aby Polish jokes umilkły nie proponując nic w zamian. Jest to podejście odmienne od prezentacji np. czarnoskórych mieszkańców kraju, których wizerunek media starają się zmienić a nie jedynie zamieść pod dywan.
Odmiennym przykładem prezentacji Polaków, tym razem na Starym Kontynencie jest głośny szczególnie w Polsce niemiecki trzyczęściowy serial "Nasze matki, nasi ojcowie". W serialu uwidacznia się problem historyczny istniejący w świadomości Niemców. W fabule żołnierze Armjii Krajowej prezentują w wielu scenach skrajny antysemityzm. Przykładowo, dowódca oddziału wyrzuca jednego z żołnierzy gdy okazuje się że jest Żydem, wcześniej jego towarzysze broni wpadają na pomysł zabicia go.
Serial wywołał w Polsce prawdziwą burzę, gdyż przedstawienie Polaków jest niezgodne z prawdą historyczną a poprzez opiniotwórczą rolę mediów może przyczynić się do społecznego postrzegania naszego narodu na zachodzie jako antysemitów.
Klaudia Wiśniewska
